Column René de Schutter: 'Orde in de Chaos"

2020 is hectisch begonnen. Op de drempel van het nieuwe decennium gaf de hoogste rechter Urgenda gelijk in zijn klimaatzaak.

Daarmee zet Marjan Minnesma en haar stichting de energietransitie in een bijna niet bij te houden tempo. De Staat wordt geacht om de uitstoot van broeikasgassen vóór 2021 met 25 procent te verminderen ten opzichte van 1990. Dat is vijf procent hoger dan de twintig procent die het kabinet Rutte III zelf als doelstelling had. Hoewel de uitgangspunten en drijfveren van Urgenda bewonderingswaardig zijn, is het wel de vraag hoe de Nederlandse samenleving hiermee om zal gaan.

Gezien de korte tijdsspanne dreigt de tot nog toe gestaag lopende energietransitie in chaos te veranderen. De maatregelen die snel te nemen zijn, zullen hoe dan ook tot maatschappelijke onrust leiden. De veestapel verkleinen schiet in het verkeerde keelgat van de boeren en kolencentrales sluiten zal heel duur zijn. Een andere maatregel: honderd kilometer per uur rijden op de snelwegen, vraagt om een gedragsverandering die niet iedere weggebruiker direct adopteert.

Een deel van die onrust zou kunnen worden weggenomen door de deadline iets te versoepelen. Niet door de uitgangspunten links te laten liggen overigens. De overheid zal er alles aan moeten doen om die 25 procent emissiebesparing te realiseren. Dat vergt nog steeds een dikke inhaalslag.

Het plan dat FME, samen met VEMW presenteerde om zes miljoen ton extra CO2 te besparen is wat dat aangaat een stuk reëler. Niet alleen omdat die besparing is te behalen met technieken die nu op de plank liggen, maar ook omdat een deadline van 2025 niet tot chaotische taferelen zal leiden. Dat wil overigens niet zeggen dat bedrijven dan maar kunnen afwachten. Ze zullen toch heel snel hun besparingsinvesteringen moeten inplannen. Helaas stelt de industriële realiteit dat dit soort ingrijpende modificaties alleen tijdens een onderhoudsstop kunnen worden ingepland, en deze zitten vaak in een strak tijdschema van vier á vijf jaar.

Gelukkig zien we dat energie ook bij de kleinere partijen meer op het netvlies is komen te staan. Het mooie van de samenwerking tussen de energieverbruikersvereniging en de vertegenwoordiger van de technologieleveranciers is dat de drempels al bekend en geslecht zijn. Laat FME maar voorrekenen hoe de best beschikbare technieken zich de komende jaren terugverdienen. Dan kunnen de energie-adviseurs nadenken over inbedding van de technieken in de huidige bedrijfsomgeving. En als de financiering een probleem is: ook daar hebben de partners goede oplossingen voor gevonden.

Enige zorg is nog wel dat met name de kleinere bedrijven het beoordelend vermogen de deur hebben uitgedaan. Die bedrijven zou ik willen aanraden: geef het energiesysteem weer de status van primaire asset in plaats van een commodity. Dat maakt een investeringsbeslissing ook gemakkelijker te verkopen aan de directie. Veel succes daarmee en een gelukkig en evenwichtig 2020.

René de Schutter, voorzitter Fedec.