Smart grids als wapen tegen netcongestie

Bedrijven die enige flexibiliteit hebben in hun energieverbruik zouden die flexibiliteit niet alleen kunnen inzetten om hun energiekosten te optimaliseren. Ze kunnen hiermee mogelijk ook andere bedrijven in de omgeving helpen zonder het net te overbelasten. Met het idee van zo’n smart grid op bedrijventerreinniveau ging een aantal partijen aan de slag in de pilot  Lokaal, Energie, Flexibel in Bleiswijk. Arjen de Jong, consultant bij adviesbureau BlueTerra en trekker van het project licht de opgedane kennis en ervaring toe en geeft een aantal tips waar individuele bedrijven al mee aan de slag kunnen.

“Een smart grid organiseren voor een collectief van bedrijven is geen eenvoudige opgave. Het begint vaak met de manier waarop bedrijven hun eigen energieverbruik hebben geregeld. Er zijn drie optimalisatiestappen nodig om te komen tot een smart grid. In eerste instantie moeten bedrijven hun eigen energieverbruik in kaart hebben en nagaan of ze mogelijkheden hebben om te flexibiliseren zodat ze hun eigen energiekosten kunnen verlagen. Denk bijvoorbeeld aan de aanschaf van zonnepanelen. Op zonnige dagen is er mogelijk een energie-overschot dat ze – door de bedrijfsvoering anders in te richten - op een slimme manier kunnen inzetten. Als bedrijven willen meebewegen met de energietransitie en willen kunnen profiteren van de prijsflexibiliteit is het wel belangrijk dat ze die flexibiliteit in hun bedrijfsprocessen zoeken én vinden”, zegt de Jong. Hij geeft een voorbeeld uit de praktijk.  Een bedrijf heeft mogelijk een koelproces dat hij heeft ingesteld met specifieke set points om zijn koelcellen op een specifieke temperatuur te houden. Echter, hij zou ook op bepaalde momenten extra kunnen koelen en op andere momenten de temperatuur wat kunnen laten oplopen - binnen vooropgestelde marges –  door zijn systemen tijdelijk uit te schakelen.  Hierdoor kan hij inspelen op de fluctuerende energietarieven.”

Energie leveren en afnemen

Een tweede optimalisatieslag is mogelijk wanneer één of meer bedrijven op een bepaald moment een energieoverschot hebben en andere bedrijven een energietekort. “Dan kunnen de bedrijven energie aan elkaar leveren en van elkaar afnemen. Een derde mogelijkheid ligt eveneens op collectief vlak en heeft betrekking op de nettarieven. Dynamische nettarieven waarbij bedrijven meer betalen tijdens piekbelasting en minder in daluren zou voor zowel de netbeheerder als voor bedrijven interessant kunnen zijn. Maar wettelijk mag dat nog niet. Daarom hebben we in de pilot gebruik gemaakt van een virtueel variabel nettarief om na te gaan wat de mogelijkheden en voordelen zijn.”

Samenwerken

Diverse partijen hebben hun krachten gebundeld in de pilot. “Denk aan een aantal partners die weten hoe ze flexibiliteit kunnen ontsluiten, een bedrijf dat slimme laadpalen levert, softwareontwikkelaars, Stedin, die vanuit hun smartgrid-ervaring in woonwijken wil kijken naar mogelijkheden van smart grid op bedrijventerreinen, enzovoort.”
TU Eindhoven legde zich in het project toe op het virtuele variabele nettarief. “Ze hebben een heel algoritme uitgewerkt waarmee ze een dynamisch tariefstelsel konden inrichten. Het algoritme stuurt op hoeveel netcapaciteit beschikbaar is en hangt er een prijskaartje aan naar gelang de verwachte belasting.  Bedrijven werden uitgerust met een zogenoemde stuurbox met speciale software om hun systemen aan te sturen.  Ook werd in het speciaal voor de pilot aangelegde laadplein flexibiliteit ingebouwd. Auto’s werden niet meteen, maar in de loop van de werkdag opgeladen, en wel op het tijdstip dat daarvoor volgens het algoritme het interessantst was. Kortom, alle systemen die flexibiliteit gebruikten werden aan elkaar gekoppeld om een optimale situatie te creëren rekening houdend met de netbelasting, het gebruik en de energietarieven.”

Complex

“Het bleek best ingewikkeld om de benodigde software goed werkend te krijgen”, zegt de Jong. “Uit de praktijk blijkt dat het probleem niet noodzakelijk ligt bij de aansturingssoftware. Er zit namelijk ook software in de laadpalen,  auto’s, koelcellen en andere intelligente systemen waarmee de stuurbox moet communiceren. Met backend solutions hebben we dit kunnen oplossen, maar uiteindelijk wil je naar één communicatiestandaard. Daar is dus nog werk aan de winkel.”

Smart grids zijn mogelijk

Een smart grid op een bedrijventerrein inrichten is zeker mogelijk, concludeert de Jong. “Wat bedacht en getest is zou nu op meer plekken moeten worden geïmplementeerd en getest. We zien dat er diverse locaties zijn waar al plannen op tafel liggen om energiehubs te realiseren. Dat is mooi om te zien en daar willen we nu op aanhaken. Tegelijkertijd is het belangrijk dat bedrijven zelf stappen maken in hun energiehuishouding, ook al bevinden ze zich niet in een potentiële smart grid-omgeving. Bedrijven die hun energie bijvoorbeeld slim inkopen en hun klimaatinstallaties op het juiste moment aanzetten, kunnen vaak al veel winst boeken.”

Bedrijven zijn aan zet

Blueterra ondersteunt bedrijven om hun elektriciteitsgebruik te optimaliseren. “Sommige bedrijven zijn ver vooruit, maar anderen hebben nog een flinke inhaalslag te maken. Maar hoe je het ook wendt of keert, de elektrificatie is in volle gang waardoor slim en flexibel met je energieverbruik omspringen niet alleen voordelig is, maar ook noodzakelijk wordt om netcongestie te voorkomen. Het is daarom belangrijk om nu in actie te komen.”