Column Natasja Leijser: "De roep om reshoring kreeg door Corona een boost"
BASF by night
In de eerste maanden van de Corona-crisis werden we verrast door het grote aantal producten dat niet, zoals gebruikelijk, meteen of op korte termijn leverbaar was. De roep om ‘reshoring’ klonk al langer, maar kreeg in deze periode een boost. Nederland moest weer zelf gaan produceren. De wens, én misschien zelfs noodzaak, is er dus wel, maar gaat dat ook zo eenvoudig in het hedendaagse Nederlandse ‘productieklimaat’?
>> Een column van Natasja Leijser, Operationeel Manager bij Eco Steam and Heating Solutions
In januari 2020 kwamen de eerste berichten over stagnatie in de aanvoer van producten uit China. Veel productiebedrijven in China hadden hun deuren vanwege de lock-down per direct moeten sluiten. Voorraden waren beperkt. Aan het einde van diezelfde maand werd door FME al aan de bel getrokken en een meldpunt ingesteld; de Nederlandse economie zou weleens grote problemen kunnen gaan krijgen omdat essentiële onderdelen niet meer geleverd konden worden. Niet veel later breidde Covid-19 zich ook op Europese bodem uit. Onze kwetsbaarheid werd extra duidelijk toen er niet voldoende mondkapjes bleken te zijn. Een groot deel daarvan werd in China geproduceerd en de hele wereld had deze mondkapjes nodig. Na de allereerste schrik bouwden een aantal Nederlandse bedrijven hun productielijnen om. Naast matrassen werden mondkapjes geproduceerd en brouwerijen haalden de alcohol uit bier voor gebruik als desinfectiemiddel. Dit gaf een boost aan de term ‘reshoring’. Vrij vertaald: het behouden van productie in Nederland en/of het terughalen van productie vanuit het buitenland.
Maar is dit wel zo makkelijk? Los van alle vraagstukken over financiële middelen, beschikbare ruimte, voldoende mankracht (‘vrouwkracht’ heeft de Dikke Van Dale nog niet gehaald) én noodzakelijke kennis, hebben we in Nederland nog het klimaatdossier. Productiebedrijven hebben nu eenmaal (hulp)bronnen nodig die het produceren mogelijk maken. En juist daar wringt de schoen. Iedereen herinnert zich nog de uitspraak van voormalig Minister Wiebes over de beperking van de gaswinning in Groningen binnen enkele jaren en uiteindelijk het dichtdraaien van de kraan in 2030. Een begrijpelijke keuze, maar gas als stabiele (hulp)bron voor de industrie was vanaf dat moment geen vanzelfsprekendheid meer. Maar wat dan wel? In de daaropvolgende twee jaren werden we overstelpt met allerlei alternatieven. Waterstof in meerdere kleuren, elektriciteit, biomassa, geothermie, etc. Maar een echt pasklaar antwoord was er nog niet; voor elke oplossing leken meteen meerdere beperkingen op te komen. En sommige oplossingen bleken bij nader inzien een aanzienlijk groter negatief effect (op het klimaat) te hebben. Om een paar voorbeelden te noemen: hoe wordt die elektriciteit nu echt opgewekt, is het financieel nog beheersbaar en is de verbranding van biomassa niet veel vervuilender? En of het nog niet genoeg was: door de komst van Corona hadden we even een andere focus. Eerder hadden ook de stikstof- en PFAS-vraagstukken al een aardige duit in het zakje gedaan. De media hebben hier vanzelfsprekend gebruik van gemaakt en er veel pagina’s en reportages aan kunnen wijden en in deze periode is het een dankbaar thema voor politieke partijen in de verkiezingsstrijd. Voor elk standpunt worden meerdere kritische reacties gegeven, vaak zonder een echte onderbouwing of een alternatief. Naar mijn mening niet de manier om een constructieve discussie op gang te brengen!
In de omringende landen zie je dat de klimaatdiscussie uiteraard ook in alle hevigheid gevoerd wordt, maar vaak is daar juist gas een oplossing voor het vraagstuk. Kolencentrales zijn niet langer gewenst en gas is het ‘toverwoord’. Dit lijkt vooralsnog het vestigingsklimaat in de omringende landen te bevoordelen.
De vraag is echter of we dan maar gewoon moeten accepteren dat de productie naar de landen om ons heen gaat. In een verenigd Europa hoeven we immers niet bang te zijn dat deze producten aan onze ‘Nederlandse neus’ voorbij gaan. Of moeten we dit juist aangrijpen om echt te verschil op het klimaatdossier te gaan maken én samen (een woord dat in de Corona-crisis eveneens een boost kreeg) naar constructieve oplossingen te gaan zoeken, zodat reshoring ook echt een optie is? Die oplossingen zijn er en/of komen er. Ze hebben alleen een vruchtbare bodem nodig om echt te landen en tot bloei te komen. Laten we hier samen aan gaan werken!