Baksteenproductie met CO₂ in plaats van met ovens
De fabriek in Tolkamer
Baksteenproducent Vandersanden heeft de ambitie om klimaatneutraal te produceren en opereren. Dit wil het bedrijf bereiken door de productie van onder meer een innovatieve steen die uithardt middels opname van CO₂: de carbo-steen. CO₂ afvangen uit de eigen productie is het ultieme doel om CO₂-neutraliteit te bereiken. Dit jaar zal de eerste carbo-gevelstenenfabriek worden gebouwd. CEO Rudi Peeters en Nathali Donatz, Group Marketing Director bij Vandersanden lichten het project toe.
Vandersanden is één van de grootste baksteenproducerende familiebedrijven in Europa. Ze maken gevelstenen, straatstenen en steenstrippen, en bieden gevel- en straatoplossingen aan. “Onze drijfveren zijn vakmanschap, co-creatie, innovatie en duurzaamheid. Vandersanden heeft daarbij echt een langetermijnvisie”, zegt Nathali Donatz, Group Marketing Director. “Duurzaamheid doen we niet alleen vandaag omdat het ons is opgelegd, maar doen we al jaren ten behoeve van waar we naartoe willen gaan en wat we ambiëren. Onze ambitie voor 2050 is om volledig CO₂-neutraal te opereren en produceren. Dat pad bewandelen we stapsgewijs waarbij we via een roadmap milestones hebben opgesteld om dit einddoel te behalen. Ons nieuwe motto vat dit goed samen: Together to zero.”
Nathali Donatz
Smallere steen
Verschillende aspecten komen in de ambitie terug, zegt CEO Rudi Peeters. “Een belangrijk onderdeel is om de traditionele baksteen duurzamer te produceren. Al 90 jaar bakken we brikken of bakstenen in het bekende formaat van 10 centimeter dik. Maar er is geen enkele fundamentele reden om bakstenen van dergelijke dikte te gebruiken. Het heeft louter een esthetische waarde. Vanuit de energiecrisis en duurzaamheidsvisie is het belangrijk om te dematerialiseren en minder grondstoffen en energie te gebruiken. Die stap hebben we gemaakt door de traditionele gebakken baksteen te versmallen van 10 naar 7 centimeter. Dit leidt ertoe dat er minder grondstoffen worden gebruikt, waardoor er ook minder energie nodig is om deze steen te produceren.” Vandersanden produceert deze steen al enige jaren. “Dit jaar willen we nog meer stappen zetten om de markt ervan te overtuigen dat deze steen evenwaardig is qua kwaliteit en constructie maar tegelijkertijd een veel duurzamere optie is. Cultuur veranderen duurt altijd wat langer dan de technologie.”
Rudi Peeters
Duurzaam DNA
Duurzaam ondernemen betekent dat je alle dimensies moet aanpakken, stelt Peeters. “Investeren in zonnepanelen of windenergie is goed, maar niet voldoende. Ook minder grondstoffengebruik, procesoptimalisatie en CO₂-besparing zijn heel belangrijk. Als je dit doet vanuit je DNA en niet vanuit wat qua wet- en regelgeving is opgelegd, kom je veel verder. Duurzaamheid deugt en duurt het langst. Als je goed doet voor de maatschappij en het milieu zal dit op termijn altijd lonen. Dat is een geloof dat je als bedrijf moet uitstralen.”
CO₂-reductie
Vandersanden wil een dubbelslag slaan met CO₂-reductie. Donatz: “Enerzijds door de smallere steen nog beter in de markt te zetten en anderzijds door een nieuwe innovatie die we met een aantal partners hebben ontwikkeld: de carbo-steen. De restproducten van de staalindustrie – dit wordt carbinox en stinox zand genoemd – worden gemengd met fijn zand voor het maken van een gevelsteen. Deze steen hardt niet uit in ovens, maar door de toevoeging van CO₂.” Peeters geeft meer details over het productieproces. “In een mal naar keuze – van een traditionele baksteen tot een prisma-vorm – wordt een specifieke dosering van de grondstoffen met een hydraulische pers samengeperst. De vorm die eruit komt, leiden we naar een CO₂-klimaatkamer waar deze gedurende 24 uur door toevoeging van CO₂ uithardt. Het is een natuurlijk proces dat we door de hydraulische pers en de juiste samenstelling van de grondstoffen hebben kunnen versnellen. We hebben hierop meteen een patent genomen.” Meerdere jaren is onderzoek en ontwikkeling uitgevoerd op laboratorium- en pilotschaal. “Belangrijk is bijvoorbeeld dat de staalslak binnen specifieke parameters ligt. Om dit te kunnen garanderen, is het noodzakelijk dat we in samenwerkingscontracten met staalfabrieken afspraken maken welke staalslakken uit welke processen nodig zijn om onze bakstenen te kunnen maken. Inmiddels staan we op het punt om de eerste fabriek te bouwen waar de carbo-steen zal worden geproduceerd. Deze zal in België worden gebouwd. De carbinox voor deze fabriek zal komen van staalfabriek Aperam uit Genk.”
CO₂-verbruikers
De verwachting is dat de fabriek in het tweede of derde kwartaal van 2023 gereed zal zijn, afhankelijk van de levertijden. Peeters: “Ondertussen doen we onderzoek naar en voeren we gesprekken met andere grote CO₂-verbruikers om in hun omgeving een gelijkaardige fabriek neer te zetten zodat we daar rechtstreeks CO₂ kunnen afnemen. Denk aan samenwerkingsmogelijkheden met bedrijven in Engeland, Nederland, Duitsland en Frankrijk. Ook dan zal er het nodige vooronderzoek moeten gebeuren voor we een fabriek kunnen opstarten. Maar eens het zover is, zullen we al enige expertise hebben opgebouwd over de productie en samenstelling van de carbo-steen zodat we sneller kunnen opschalen.”
Zowel CO₂ als energiebesparing
Met deze nieuwe productiewijze kan niet alleen veel CO₂ maar ook veel energie worden bespaard. Donatz: “In traditionele baksteenfabrieken worden de bakstenen uitgehard in tunnelovens van 100 tot 120 meter lang waarin ze drie dagen vertoeven bij temperaturen tot 1100 graden Celsius. Het energieverbruik is hierbij hoog. Doordat de carbo-stenen niet langer in ovens moeten uitharden, hebben we geen fossiele brandstoffen meer nodig voor de warmtevoorziening. De benodigde energie kunnen we eenvoudig vergroenen door gebruik te maken van bijvoorbeeld de windturbine of zonnepanelen op ons terrein. De besparing op fossiele brandstoffen leidt tot 150 kilogram CO₂-besparing per ton geproduceerde gevelstenen. Daarnaast absorberen we CO₂, wat leidt tot opname van 60 kilogram CO₂ per ton gevelstenen. In totaal nemen we met deze innovatieve steen dus 210 kilogram CO₂ op per ton productie in plaats van dat deze CO₂ vrijkomt.”
Rookgasterugwinning
Maar hier stopt het niet. Vandersanden onderzoekt ook of het mogelijk is om CO₂ uit de bestaande fabrieken waar ze de traditionele bakstenen produceren af te vangen. “Wanneer we de CO₂ uit de eigen schoorstenen kunnen opvangen en kunnen gebruiken in nieuwe carbo-steen fabrieken is het mogelijk om volledig CO₂-neutraal te produceren. Rookgasterugwinning is een belangrijk thema, waarin veel bedrijven nog een enorme winst kunnen behalen. Subsidies vanuit de overheid, zoals in Nederland de SDE++ van RVO (Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie) kunnen dergelijke trajecten versnellen. Zelf hebben we de realisatie van de zonnepaneelprojecten uitgevoerd met behulp van SDE+ subsidie. Daarnaast loopt voor één van de fabrieken van Vandersanden in Nederland een subsidieaanvraagonderzoek voor de drogerij. Dit zal waarschijnlijk een EIA-subsidie worden. Eenzelfde subsidie werd succesvol aangevraagd voor de fabriek in Tolkamer. Het heeft Vandersanden ondersteund in de investering in de meest energiezuinige oven. Voor toekomstige investeringen van zowel de carbo-stenen als een mogelijk warmtenet zal SDE++ subsidie worden aangevraagd. We willen onze duurzaamheidsstrategie niet laten afhangen van deze subsidies, maar we zien het als ondersteuning om onze business een boost te geven.”